Prawdziwą pewność siebie zyskujesz dopiero wtedy, gdy przestajesz jej potrzebować

Pewność siebie – temat rzeka. W świecie sportu, treningu jest to temat jednocześnie powszechny...i ukryty. Z jednej strony często motywacją ludzi, żeby zacząć i kontynuować przygodę z treningami jest właśnie zyskanie pewności siebie, ale z drugiej strony ten temat rzadko widzi światło dzienne. Wychodzi to dopiero później - przy dalszej relacji czy współpracy. Poza tym dochodzi ego i zazwyczaj jesteśmy pewni siebie - ale na pokaz. A poza treningami?

Jedni szukają jej w samochodach uważanych za "klasę wyżej", jeszcze inni w zegarkach, gadżetach, ubraniach. Każdy chce jej więcej, bo społeczeństwo wmówiło nam, że to ona jest kluczem do sukcesu. Ale co jeśli to nie ona jest celem, a efektem ubocznym czegoś zupełnie innego?

Pewność siebie jako iluzja

Psychologia od dawna zajmuje się tym zagadnieniem. W klasycznych teoriach pewność siebie często wiązano z wysoką samooceną – im lepiej myślimy o sobie, tym bardziej jesteśmy pewni siebie. Jednak badania pokazują, że to wcale nie musi działać w ten sposób. Roy Baumeister, psycholog społeczny, przeprowadził badania nad samooceną i odkrył, że wysoka samoocena niekoniecznie prowadzi do sukcesu. Co więcej – w niektórych przypadkach może prowadzić do większej podatności na krytykę i unikania ryzyka.

To dlatego ludzie, którzy budują swoją pewność siebie na rzeczach zewnętrznych – statusie społecznym, wyglądzie, pieniądzach – w głębi duszy nigdy nie czują się wystarczający. Bo jeśli twoja pewność siebie zależy od tego, co masz lub co osiągasz, to wystarczy, że coś pójdzie nie tak, i cała ta fasada się rozpada.

Poza tym gdy czyta się w ludziach jak w otwartej książce to tę tak zwaną "pewność siebie" można zetrzeć po kilku zdaniach rozmowy. Jeśli oczywiście taki by był cel.

Innym zagadnieniem jest w ogóle przyczyna. Dla każdego pewność siebie może oznaczać coś innego. Do tego dochodzi kwestia skąd się wziął nasz zaburzony obraz i czemu nie jesteśmy pewni siebie. Czemu w ogóle musimy ją budować. To jednak temat na inny wpis - zdecydowanie.

Fake it till you make it. Czy ta technika, podejście zadziała? Udawaj tak długo pewnego siebie, aż zaczniesz nim być naprawdę. Tak długo aż iluzja stanie się prawdą?

"Sprezzatura" to włoskie słowo, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza coś w rodzaju "niedbałości" lub "niewymuszonej elegancji". Choć pojęcie to pochodzi z renesansowych Włoch, szczególnie z dzieł Castiglione’a, to jego znaczenie wykracza daleko poza modę i styl – może dotyczyć także zachowań społecznych i postaw w życiu codziennym.

Sprezzatura wykracza jednak poza modę. W sensie bardziej ogólnym jest to sztuka bycia w świecie w sposób naturalny, nieprzesadny, ale zarazem pełen wewnętrznej pewności. Osoba, która przejawia sprezzaturę, nie stara się na siłę, by zrobić wrażenie na innych. Zamiast tego sprawia wrażenie, że wszystko przychodzi jej z łatwością – zarówno w działaniu, jak i w relacjach z innymi ludźmi.

To rodzaj postawy, w której autentyczność jest wyrażona przez luz i nieprzymuszone zachowanie, ale to luz, który wynika z głębokiej wewnętrznej pewności i umiejętności panowania nad emocjami i sytuacjami. W tym sensie sprezzatura ma związek z prawdziwą pewnością siebie, której nie trzeba udowadniać, bo jest naturalna i niewymuszona. To niczym mistrz w sztukach walki, który wykonuje trudne ruchy z łatwością, jakby były częścią codziennego życia.

Psychologicznie, sprezzatura może być rozumiana jako przejaw wysokiej odporności na stres i sytuacje wymagające kontroli. Osoby, które przejawiają sprezzaturę, nie dają się ponieść presji społecznej ani nie reagują przesadnie na trudne sytuacje. W życiu codziennym są w stanie działać w sposób, który wydaje się być wolny od nadmiernego stresu, z pozorną łatwością, nawet w obliczu wyzwań.

Sprezzatura to bardziej postawa niż technika. To stan umysłu, w którym podejmujemy działania i podejmujemy decyzje w sposób swobodny i naturalny, z równoczesnym ukryciem wysiłku, który może za tym stać. Niezależnie od tego, czy chodzi o sposób noszenia ubrań, czy o sposób bycia w codziennym życiu, sprezzatura to sztuka ukrywania trudności pod powierzchnią elegancji i pewności siebie.

Jednak właśnie - ukrywanie i maskowanie to też sztuka. Moim zdaniem kluczem jest nieco inne podejście.

Paradoks pewności siebie

Tutaj dochodzimy do sedna: prawdziwa pewność siebie pojawia się wtedy, gdy przestajesz jej potrzebować. Brzmi absurdalnie? A jednak moim zdaniem to jeden z najbardziej fascynujących paradoksów podejścia mentalnego.

Gdy przestajesz obsesyjnie dążyć do bycia pewnym/ pewną siebie, przestajesz w ogóle o tym myśleć. Robisz to, co robisz, bez zastanawiania się, jak wypadniesz, jak zostaniesz oceniony i czy wyglądasz wystarczająco dobrze. Zamiast „chcę wyglądać na pewnego siebie”, zaczynasz po prostu działać. Poprzez autentyczne wyrażanie siebie, swojego człowieczeństwa w tym, czym się zajmujesz, w pracy, sztuce, codziennych zajęciach budujemy prawdziwą pewność siebie bez oparcia na przykład w materialnych rzeczach.

To zjawisko świetnie opisuje psychologia akceptacji i zaangażowania (ACT – Acceptance and Commitment Therapy). Jej twórca, Steven C. Hayes, zwraca uwagę na to, że próba kontrolowania myśli i emocji („muszę być bardziej pewny siebie”) często prowadzi do odwrotnego efektu. Im bardziej się starasz, tym bardziej czujesz, że ci nie wychodzi. Dopiero gdy odpuszczasz i pozwalasz sobie po prostu być – niezależnie od tego, jak się czujesz – pojawia się autentyczna swoboda.

Pewność siebie jako efekt działania

Kiedy przestajesz potrzebować pewności siebie, zaczynasz ją naturalnie wyrażać. Każdym gestem, każdym słowem i każdym działaniem. Bo pewność siebie to nie jest coś, co posiadasz – to sposób, w jaki się poruszasz w świecie.

Nie udowadniasz nikomu, że jesteś wartościowy. Nie potrzebujesz „manifestować sukcesu”, bo nie musisz nikogo przekonywać, że coś znaczysz. I to właśnie wtedy, paradoksalnie, ludzie zaczynają postrzegać cię jako osobę niezwykle pewną siebie.

Jak przestać gonić za pewnością siebie?

1. Zacznij działać bez oczekiwań – Pewność siebie nie jest warunkiem, tylko konsekwencją. Nie czekaj, aż poczujesz się gotowy, zanim coś zrobisz. Działaj i pozwól, żeby pewność siebie przyszła jako efekt uboczny.

2. Przestań nadawać znaczenie opiniom innych – Gdy nie przejmujesz się tym, co ktoś o tobie pomyśli, jesteś wolny. To nie znaczy, że ignorujesz konstruktywną krytykę – po prostu nie pozwalasz, by cudze zdanie decydowało o twojej wartości.

3. Nie buduj pewności siebie na rzeczach zewnętrznych – Jeśli twoja wartość zależy od statusu, wyglądu czy osiągnięć, zawsze będziesz podatny na ich utratę. Skup się na tym, kim jesteś, a nie na tym, co masz.

4. Zaakceptuj, że czasem będziesz czuł się niepewnie – I to jest w porządku. Pewność siebie to nie brak strachu czy wątpliwości – to gotowość do działania mimo nich.

Podsumowanie

Pewność siebie to nie coś, co zdobywasz – to coś, co pojawia się, gdy przestajesz tego potrzebować. Kiedy robisz swoje bez presji, bez wymuszonej „charyzmy”, bez ciągłej potrzeby udowadniania czegokolwiek. Wtedy każdy twój krok i gest staje się wyrazem autentycznej, niewymuszonej pewności siebie.

I właśnie dlatego najpewniejsi siebie ludzie to ci, którzy o pewności siebie… po prostu nie myślą.

Bibliografia:

1. Baumeister, R. F., & Vohs, K. D. (2007). Self-Regulation and the Executive Functioning of the Self. In: Handbook of Self-Regulation (pp. 303-322). Academic Press.

2. Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2011). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change (2nd ed.). The Guilford Press.

3. Schmader, T., & Johns, M. (2003). Converging Evidence That Stereotype Threat Reduces Working Memory Capacity. Journal of Personality and Social Psychology, 85(3), 440–452.

4. Gilbert, P. (2009). The Compassionate Mind: A New Approach to Life's Challenges. New Harbinger Publications.

5. Kernis, M. H. (2003). Self-Esteem and Well-Being: A New Perspective. Psychological Inquiry, 14(1), 1-26.

6. Neff, K. D. (2011). Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself. William Morrow.